Trong hành trình sống, có những lúc sự thất vọng là điều có thật. Từ những điều nhỏ nhặt như một buổi học yoga không như ý, đến những ước mơ lớn lao không thể thực hiện, cảm giác thất vọng len lỏi khắp nơi. Nhưng nếu ta biết đối mặt với thất vọng một cách ý thức, ta có thể tìm thấy ý nghĩa sâu sắc ẩn chứa trong chính nỗi đau đó.
Hiện diện trong khoảnh khắc thất vọng
Thất vọng thường bắt nguồn từ những kỳ vọng chưa được thực hiện. Đức Phật dạy rằng chúng ta sống trong vòng quay của “Tám mối quan tâm thế gian: được và mất, khen và chê, vui và khổ, hạnh phúc và bất hạnh. Ai cũng mong cầu được lợi, được khen và sống trong hạnh phúc. Nhưng luôn xuất hiện những mất mát, bên cạnh đó là những trách móc và đau khổ. Bản chất này chính là “dukkha” - cảm giác không thỏa mãn vốn đi kèm mọi trải nghiệm.
Những thất vọng trong cuộc sống có thể khiến ta dễ dàng đánh mất sự hiện diện trong hiện tại. Ta thường lạc lối trong nỗi tiếc nuối quá khứ hoặc kỳ vọng hão huyền về tương lai, quên mất khoảnh khắc duy nhất ta thực sự sống là hiện tại.
Trong thiền và Hatha yoga (là một môn tập luyện thể chất và tinh thần có nguồn gốc từ Ấn Độ cổ đại và đã được thực hành hàng ngàn năm. Hatha yoga nhằm mục đích mang lại sự cân bằng và hài hòa cho cơ thể, tâm trí và tinh thần thông qua sự kết hợp của tư thế tập luyện, kỹ thuật thở và thiền), ta học cách trở lại với thực tại.
Khi cơ thể không thực hiện được một tư thế, tâm trí bắt đầu trỗi dậy cảm giác thất vọng và chán nản. Nhưng thay vì bị cuốn vào đó, giáo lý dạy ta chỉ cần quan sát, chấp nhận và tiếp tục hành trình.
Thất vọng: Một phần của thực tại
Những lời dạy của Đức Phật và bài học từ văn học như Thần khúc của Dante đều nhấn mạnh một điều: muốn thoát khỏi khổ đau, ta phải đối mặt với thất vọng mà không kỳ vọng vào một kết quả hoàn hảo. Câu khắc nổi tiếng trên cánh cổng địa ngục trong Thần khúc rằng, “Hãy từ bỏ mọi hy vọng, những ai bước vào đây”, có thể được hiểu như lời nhắc nhở: Hãy buông bỏ mọi kỳ vọng sai lầm để sống thật với thực tại.
Trong thực tế, thất vọng là một phần không thể tách rời của cuộc sống. Ta không thể loại bỏ hoàn toàn những cảm giác này, nhưng có thể chuyển hóa chúng bằng cách nhìn sâu vào bản chất của nỗi đau. Theo đức Phật, sự phủ nhận sự thật về tính chất vô thường của cuộc sống chính là nguyên nhân khiến ta đau khổ.
Ba giai đoạn của thất vọng
Thất vọng thường biểu hiện qua ba giai đoạn:
- Ảo tưởng về sự thất vọng: Đây là khi ta sợ hãi những điều có thể xảy ra nhưng chưa xảy ra. Nỗi sợ hãi này khiến ta sống trong trạng thái căng thẳng liên tục. Như Mark Twain từng nói: “Một số nỗi thất vọng lớn nhất của tôi chưa bao giờ xảy ra”.
- Thời điểm thất vọng xuất hiện: Khi thất vọng xảy ra, cảm giác đau đớn là không thể tránh khỏi. Lúc này, thay vì phủ nhận, hãy chấp nhận cảm giác đó như một phần của trải nghiệm.
- Hậu quả của thất vọng: Hậu quả của thất vọng thường dai dẳng vì ta biến nó thành câu chuyện cá nhân, củng cố cái tôi và tạo ra ảo tưởng rằng nỗi đau là vĩnh viễn.
Chìa khóa để vượt qua thất vọng là nhận ra rằng đó không phải là bản chất lâu dài. Mọi cảm giác, dù đau đớn, cũng chỉ là tạm thời.
Thực hành chấp nhận và chuyển hóa
Để vượt qua thất vọng, trước hết, ta cần hiện diện với nỗi đau. Khi thất vọng xuất hiện, hãy tự hỏi: “Cảm giác này đang ở đâu trong cơ thể? Nó như thế nào?” Thay vì cố gắng đẩy lùi hoặc phán xét, hãy để nỗi đau trôi qua tâm trí một cách tự nhiên.
Một trong những bài học quan trọng mà đức Phật dạy là nhìn thấy tính chất vô thường của trải nghiệm. Nỗi đau và thất vọng không phải là bản chất cố định của thực tại. Nếu ta buông bỏ sự đồng nhất bản thân với những cảm giác này, nỗi đau sẽ tan biến như một cơn gió thoảng qua.
Đức Phật cũng nhấn mạnh rằng đau buồn khác với thất vọng. Đau buồn là phản ứng tự nhiên trước mất mát, trong khi thất vọng là sự khước từ chấp nhận thực tại. Học cách phân biệt hai điều này là bước đầu tiên để giải phóng bản thân khỏi gánh nặng tâm lý.
Biến thất vọng thành bài học
Mọi truyền thống tâm linh đều tôn vinh giá trị của việc đối mặt với nỗi đau một cách ý thức. Thất vọng, khi được nhìn nhận đúng đắn, không phải là sự cản trở mà là cơ hội để ta học hỏi và trưởng thành.
Như cây mọc trên đỉnh núi, dù chịu đựng những cơn gió lớn nhưng vẫn vươn mình mạnh mẽ, con người cũng vậy. Thất vọng không phải là kết thúc mà là chất liệu để ta xây dựng cuộc đời với lòng từ bi, kiên nhẫn và sự thấu hiểu sâu sắc về thực tại.
Kết luận
Cuộc sống không bao giờ là một chuỗi hoàn hảo của những khoảnh khắc hạnh phúc. Nhưng bằng cách đối mặt với thất vọng một cách ý thức, ta có thể biến nó thành một phần của hành trình giác ngộ.
“Không có nỗi đau nào không thể chuyển hóa nếu ta nhìn vào đó bằng lòng từ bi và trí tuệ.” Trong ánh sáng của sự chấp nhận, thất vọng không phải là bóng tối, mà là một ngọn đuốc soi sáng con đường tiến về phía trước.
Tác giả: Phillip Moffitt
Chuyển ngữ: Thường Nguyên
Nguồn link: https://dharmawisdom.org/living-with-disappointment/
Bình luận (0)