Quan Âm Các - cổ tự 700 tuổi giữa dòng Trường Giang, Trung Quốc

Trải qua hàng trăm năm, Cổ tự Quan Âm Các chưa từng bị hư hại nặng dù đối mặt với những trận lũ lụt lịch sử khủng khiếp nhất.

Đôi nét về Quan Âm Các

Kiến trúc Trung Quốc có lịch sử phát triển lâu đời, phức tạp và đa dạng nhất thế giới. Dẫu đã trải qua thăng trầm của lịch sử nhưng Trung Quốc vẫn còn bảo tồn, lưu trữ được nhiều công trình cổ đại.

Một trong những công trình vững chãi, đáng nể nhất tại đất nước tỷ dân được tìm thấy ngay trên con sông Trường Giang - con sông dài nhất Trung Quốc. Đó chính là Quan Âm Các (hay còn gọi là đền Long Bàn).

Tọa lạc ở thành phố Ngạc Châu, Hồ Bắc, Quan Âm Các là một trong những ngôi chùa cổ nổi tiếng ở Trung Quốc với hơn 700 năm tuổi.

Tiền thân của Quan Âm Các là một ngôi chùa thờ Bồ Tát, được xây dựng vào thời nhà Tống. Sau đó, vào thời nhà Nguyên và nhà Minh, ngôi chùa này được tu sửa lại nhiều lần cho tới ngày nay. Đây cũng là ngôi chùa duy nhất được xây dựng trên con sông dài gần 6.300km.

Quan Âm Các được dựng lên trên nền móng của một khối đá giữa lòng sông có tên là bãi đá Long Bàn. Ngôi chùa này cao hai tầng, tổng diện tích khoảng 300m2 với chiều dài 24m, chiều rộng 10m và chiều cao 14m. Từ kết cấu cân đối, kiến trúc tinh tế đến hành lang uốn khúc và kiểu dáng mái hiên đôi đều là những nét đặc trưng của nghệ thuật kiến trúc dân gian Giang Nam, là sự tích hợp của tam giáo - Nho giáo, Phật giáo và Lão giáo.

Từ trên cao nhìn xuống, ngôi chùa có vẻ ở tư thế "chênh vênh" giữa sông. Nhưng thực tế, phần móng của chùa rất vững chắc. Đây cũng chính là bí mật giúp ngôi chùa cổ này tồn tại sau nhiều thiên niên kỷ, bất chấp dòng nước lũ chảy xiết liên tục cuồn cuộn dâng cao hàng năm.

Theo đó, phần móng của Quan Âm Các chính là khối đá Long Bàn, có cấu trúc hình vòng cung. Nhờ đặc điểm này mà khối đá ngầm này vừa giúp giảm lực nước tác động lên ngôi chùa mà còn giúp điều tiết dòng chảy sông Dương Tử. Bên cạnh đó, chùa Quan Âm còn được xây dựng với cấu trúc độc đáo có tường bao quanh cùng hàng rào khá cao nên có thể chắn nước hiệu quả.

Khi nước lũ ập đến, bức tường phía ngoài này sẽ ghìm lại trọng lực của dòng nước cuồn cuộn, giữ cho phía sau bức tường chịu một trọng lực nhỏ hơn rất nhiều. Chính vì vậy mà Quan Âm Các vẫn luôn sừng sững dù phải trải qua mưa gió suốt 700 năm.

Hiên ngang trụ vững trước trận đại hồng thủy

Điều đáng ngạc nhiên là tại đây, hàng năm xảy ra rất nhiều trận lũ lớn kỷ lục, nhấn chìm và cuốn trôi nhiều nhà cửa và công trình. Thế nhưng sau hơn 700 năm, chùa Quan Âm vẫn hiên ngang trụ vững và sừng sững ở giữa sông.

Đặc biệt phải kể đến trận đại hồng thủy năm 1998 hay năm 1954 trên sông Trường Giang, có khoảng 30.000 người đã thiệt mạng. Kinh khủng hơn còn có những trận ngập lụt kỷ lục diễn ra năm 1911 đã lấy đi tính mạng của khoảng 100.000 người.

Vào ngày 14/7/2020, mực nước sông Trường Giang dâng cao khiến Quan Âm Các đã bị ngập đến tầng hai, chỉ lộ ra bức tường trắng ngói xanh. Tuy vậy ngôi chùa này vẫn đứng vững không bị hư hại nặng nề. Cũng bởi vậy mà nó được người dân Ngạc Châu coi là biểu tượng cho sự kiên cường và là minh chứng rõ nét cho thấy trình độ xây dựng bậc thầy của cổ nhân ngày trước.

Không chỉ được xem là “công trình kiên cường nhất thế giới”, tại Ngạc Châu, nhiều người dân còn ví Quán Âm Các như một máy dò mực nước. Theo đó, người dân tại đây có thể dựa vào mực nước ở Quan Âm Các để dự đoán mức độ nguy hiểm khi mưa lũ ghé đến.

Năm 2006, Quán Âm Các được công bố là di sản văn hóa trọng điểm quốc gia, được nhà nước bảo vệ. Vì có kiến trúc độc đáo và trường tồn cùng năm tháng, đây còn là công trình được nhiều kiến trúc sư hiện này tìm đến, nghiên cứu và học hỏi.

Hiện nay Quan Âm Các đã được đưa vào danh sách đơn vị bảo vệ di tích văn hóa trọng điểm quốc gia và không mở cửa cho du khách tham quan, nhưng nhiều người vẫn tò mò tìm tới Ngạc Châu để có thể tận mắt chiêm ngưỡng công trình độc đáo này.

Thiện Minh (T/h)